Otomobillerde Çekiş Düşüklüğü Nedenleri

Merhabalar efendim, otoyedekmarket.com ekibinin bir üyesi ve 20 yıldan fazla süredir, otomotiv sektöründe Honda, Peugeot, Citroen, Hyundai, Subaru, BMW gibi markaların 4S bayilerinin çeşitli birimlerinde görev yapan, sevdası işi olmuş, sektörün orta yaşlı bir emekçisi olarak sizlerle bu sayfası ile buluşacağım.

 

Bir yedek parça satış sitesinin bloğunu okuyor iseniz otomobil kavramı hepimiz için aynı anlamı ifade ediyor demektir. Siz de bizdensiniz. Otomobilinizde, gücün ve çevikliğin eskisi gibi olmadığını mı fark ettiniz ? Otomobilinizi yeni olarak bir bayiden aldığınızda tüm parçaları fabrikada yeni montajlanmış olduğundan, otomobiliniz size üreticinin vaat ettiği performans, güvenlik, konfor gibi özellikleri karşılayacak en iyi durumdadır.

Tabii ki montaj hattındaki veya parçalardaki hatalardan dolayı garanti kapsamına giren sorunlar olabiliyor. Yetkili Servislerde sadece bu tip sorunlar için Garanti-Claim diye bir birim olduğunu duymuşsunuzdur.

 

Eğer aracınızı ikinci el olarak aldıysanız durum biraz farklı. Sizden önce aracınızın nasıl kullanıldığını dolayısıyla hangi parçaların ekonomik ömrünün ne kadarını tamamladığını kesinlikle tam olarak bilemezsiniz.

 

Dosta gider diye satılan araçların neden dosta değil de hiç tanımayan insanlara satılmak istendiğine de çok anlam veremiyorum. Her halde dostlarımızın ekonomik durumu veya zaten onların da dostlara gidebilecek bir araç sahibi olmaları nedeniyle. Neyse biz konumuza dönelim.

Kullanılmış otomobillerdeki bir çok parça, yapılan kilometreye bağlı olarak yıpranır, ilk günkü performansını ve fonksiyonelliğini kaybetmiş olur. Aracının sürüş dinamiklerini, check-up yapan bir uzman doktor titizliğiyle inceleyen ve yorumlayan, tecrübeli sürücüler haricinde, zamanla oluşan performans ve fonksiyon kaybını tespit etmek birçok sürücü için hayli zordur.

 

Aracınızın arıza yapıp yolda kalmasıyla ya da belki rutin bakımda tesadüf eseri aracınızla ilgilenen tamirci/teknisyenin dikkatiyle bu problemlerden haberiniz olur. Aracınız, güç ünitesi olan motora, bu gücü yola aktaran akslar ile arasında bir vites kutusuna, yola tutunması için bir süspansiyon ve direksiyon sistemine, gücü gerektiği yerde dizginlemek için de fren sistemine sahiptir. Bu donanımların yanında kaporta, elektrik, güvenlik, konfor, iç döşeme gibi donanımlar da otomobilinizi oluşturan diğer parça gruplarıdır. İçten yanmalı bir otomobil motorunun görevi, kullandığı yakıtın ihtiva ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çevirmektir. Bu işlemi benzinli motorlar ve dizel motorlar birbirinden ufak bir farkla yapsa da amaç ve sonuç aynıdır. Askerlik görevimi yaparken gördüğüm çim sulama tankeri benzinli Reo Sulama Tanker Kamyonları aklıma geldi sulama işlemi bitene kadar, harcanan su kadar benzin harcıyordu her halde.

 

 

Otomobilinizde çekiş düşüklüğü yaratacak bir çok etken sebep olabilir. İsterseniz bu etkenleri anlatmaya başlayalım.

 

YAKIT KALİTESİÖzellikle mazotlu araçlardaki yakıt kalitesi, çekiş düşüklüğü sebeplerinden bir tanesidir. Kötü yakıt kullanmak yakıtın düşük oktanlı olması nedeniyle avans vuruntusuna sebep vererek Piston, Subap ve Yatak aşınmalarına sebep olabilir. Ayrıca kötü yakıt rölantide bozulmalar meydana gelmesine neden olur.

 

YAKIT FİLTRESİDizel motorlarda yakıt filtresinin yaptığı görevin ne kadar önemli olduğu herkesin bildiği bir gerçektir. Orijinal veya kaliteli bir filtrenin size sorun çıkarması düşük bir ihtimaldir ancak belirli bir km. den sonra kesinlikle değişmesi gerekmektedir. Ülkemizin yakıt kalitesi göz önünde bulundurularak en fazla 2 periyodik bakımda veya 30.000 km’de bir değiştirilmesini öneriyoruz. Yakıt filtresi değiştikten sonra aracınızın gaz pedalına verdiği tepkinin değiştiğini hissedeceksiniz. Yakıt filtresi belirli periyodlarda değiştirilmediğinde, motor performansı düşüklüğü yaşamanın yanında, enjektör arızasına ve bu arızanın getirdiği sorunlara neden olur.

 

ENJEKTÖR SİSTEMİYakıt püskürtmek ile görevli olan enjektörler, bu enjektörlere bağlı elektrik tesisatı sorunsuz çalışmalıdır. Yüksek basınç ile çalışan Dizel Common Rail sistem enjektörlerindeki kurumlanma, zamanla yıpranma dolayısıyla ön, ara, ana ve artçı enkeksiyon püskürtme zamanlarında olması gereken püskürtme şeklini ve miktarını sağlayamayacak, işeme diye tabir edilen meme ucundan damlatma meydana gelecek, verimli yanma engellenecektir. Optimal olmayan yakıt enjeksiyonu motor performansını düşürecek, yakıt sarfiyatını ve emisyonu artıracak, silindir içi sıcaklığın yükselmesine ve motor bloğu, silindir kapağı hasarlarına sebep olabilecektir. Enjektörlerin tamir kiti olabildiği gibi bazı durumlarda enjektörün gövdesinin de değişmesi gerekebilir, işçiliği, değişimi pahalı bir onarımdır. Yakıt filtresi değişim zamanına uyma ve kaliteli yakıt kullanma olası enjektör problemlerini önlemek için yapabileceğiniz en önemli işlemlerdir.

 

YAKIT HATTINDAKİ SENSÖRLERYakıtın enjeksiyonunda görev yapan sensör ve valflerdeki bir arıza otomobilinizde performans düşüklüğüne sebep olabileceği gibi geç çalışma gibi sorunlara da yol açabilecektir. Genellikle aracınızın ECU’ne bağlanılarak ilgili sensördeki hatalara okunur. Yakıt sisteminde görev yapan sensörlerden birisi MAZOT BASINÇ SENSÖRÜ’dür (MÜŞÜRÜ), Rail Sensörü de denir. Besleme hattındaki basıncı ölçerek verileri enjeksiyonda kullanmak üzere ECU’ya iletir.

 

HAVA DEBİMETRESİ HAVA DEBİMETRESİ de çekiş düşüklüğüne neden olan parçalardan bir başkasıdır, hava hattının üzerinde emme manifoldundan önce bulunur. Arızası her zaman gösterge ekranında görünmeyebilir. Arıza yapması AFR yanlış hesaplanmasına ve motorun düzensiz çalışmasına neden olur.

 

TURBO / KOMPRESÖR ARIZASITurbo/Kompresör, doğal hava emiş hızını ve miktarını eksoz veya kasnak yardımıyla aşırı emmeye çeviren parçalardır. Yanma odasına doğal emişten daha fazla girmesi içerideki oksijen miktarını artıracak daha fazla yakıt ile beraber içerideki yanma/patlama daha fazla olarak güç artışı sağlanacaktır. Turbo bilyesinin aşınması, yatağın ve kanatların zarar görmesi nedeniyle turbo görevini tam yerine getiremez. Aşırı beslemeye programlanmış sistemin sekteye uğramasına neden olarak güç düşüklüğüne sebep olur. Çıkardığı ıslık sesi, yağ kaçakları ve eksozdan çıkan dumanın özelliğinden bozulduğu basınç testine girmeden anlaşılabilir. Bazı araç modellerinde, sensörler vasıtasıyla arızası uyarı olarak gösterge ekranında görülebilir. Turbonuzu korumak için, turbonun yağsız kalmasını önlemelisiniz. Bunun için performanslı kullanımdan önce ve sonra (ilk çalıştırmada ve stop ederken) 30-60 saniye arasında motoru rölantide çalıştırması önerilmektedir. Aynı zamanda periyodik bakımlarınızı aksatmamalı araç üreticisinin uygun gördüğü özellikte motor yağı kullanmalısınız.

 

TURBO HORTUMU / INTERCOOLER HORTUMUTurbo-Hava Soğutucu Radyatör-Emme Manifoldu bağlantısındaki hortum ve borulardaki bir kaçak da motor performansını düşüren etkenlerden biridir. Bu hattaki kaçak ıslık sesi ile kendini belli eder. Herhangi bir bağlantı kesilmesi de duman ile birlikte turboyu devre dışı bırakacağı için bariz bir güç düşüşü yaşanacaktır. Turbonun basıncı, sıcaklık değişimi ve içerisinde dolaşan yağın etkisiyle bu hat üzerindeki hortum, boru ve kauçuk contalar yıpranabilir.

 

TURBO HAVA SOĞUTUCU RADYATÖRÜ (INTERCOOLER)Turbonun bastığı basınçlı ve sıcak havayı yapısındaki ızgaralar ve araç üzerindeki konumu (rüzgarı karşıdan alan yerde) sayesinde soğutarak emme manifolduna veren TURBO HAVA SOĞUTUCU RADYATÖRÜ (intercooler veya eşanjör denilebilir) bağlantı yerinden basınç, sarsıntı veya taş gibi dış etkenlerden dolayı hasar görürse sisteme yeterli miktarda soğuk havayı sağlayamadığından motor performansında düşüşler meydana gelebilecektir. Yine sensörler vasıtasıyla arıza kodu olarak ECU ya işlenir ve bazı model araçlarda motor ikaz lambası yakabilir.

 

VAKUM HATTIVakum hattındaki bir kaçak güç düşüklüğü, devirlenme problemleri yaşanmasına neden olur. Otomobil hızlanmasında gecikmeler hissedilir. Vakum hattında kaçak olan bir motorun rölanti düzeni bozulabilir.

 

SUBAP SİSTEMİSubap ve triger-eksantrik sistemindeki problemler güç düşüklüğü yaşatacak ciddi problemlerdir. Bu sorun zamanlama (timing), subap ve bağlantılarındaki aşınmadan kaynaklanabilir. Diagnostic cihazı ile tespiti mümkün olmayabilir. Triger setinin zamanında değişmesi, otomobil üreticisinin önerdiği motor yağını kullanma, periyodik bakımları aksatmama, Silindir içi ve EGT’nin aşırı ısınmasına sebep olan etkenleri ortadan kaldırmak bu elemanların hasar görmesini engellemek için önemlidir. Subap arızası motorun imal edildiği düzeninde çalışmamasına neden olur. Bazı motorlarda subap ayarı yağ basıncı veya başka bir otomatik ayarlayıcı eleman ile yapılırken bazı motorlarda belli kilometreler sonra yetkili teknisyen tarafından subap ayar paletleri-çakıları ile ayar yapılması gerekebilir. Subap ayarı gevşek veya sıkı olması motorun gücünün düşük olması, fazla yakıt tüketimi, dengesiz çalışması gibi sorunlara neden olur.

 

KRANK MİLİNE BAĞLI ELEMANLARBiyel Kolu, Piston-Sekman, Silindir duvarındaki aşınma ya da problemler çok ciddi problemler olup çekiş düşüklüğü yanında motorun ciddi hasar almasına sebep olacak arızalardır. Piston üzerindeki yağlama ve kompresyon sekmanlarının aşınması yanma odasının özelliğinin bozulmasına, AFR bozulmasına, kompresyon düşüklüğüne, motor çalışma sesinin değişmesine, yakıt tüketimi ve egsoz emisyonu artması gibi sonuçlara neden olur. Motora uygun yağ kullanmanın, periyodik bakımları aksatmamanın önemi burada da karşımıza çıkmaktadır. Araç maksimum tork-maksimum güç veren devirler arasında kullanılmaya özen gösterilmelidir.

 

EKSOZ SİSTEMİIsı enerjisine dönen yakıttan kalan emisyonların atılmasında görevli egsoz manifoldu, katalizör, partifikül filtresi, EGR vanası ve susturucular çıkan gazın rahat bir şekilde çıkarak silindir içinde minimum yanmış gaz bırakarak eksoz subaplarına back pressure yapmaması ve gerekir. Gaza basılıp motorun yüke binmesi sırasında oluşan bir titreşim eksoz/kirliliği önleme sisteminde bir problem olduğuna işaret edebilir. Ayrıca çalışma sırasında gelen yüksek ses anormal bir duman çıkışı yada kötü bir eksoz kokusu da da bu sistemin herhangi bir parçasında problem olduğu anlamına gelebilir. Sistemdeki bir problem size yine performans düşüklüğü, fazla yakıt ve motor hararetinin normalden fazla ve hızlı yükselmesi olarak kendini belli edecektir. Gerek egsoz gerek partifikül filtresi, katalitik konvertör veya EGR Vanası kullanıma bağlı olarak zamanla bozulabilir, arıza yapabilir. Motor ısınıp soğuması neticesindeki ısı farkları malzemeyi dayanıksız hale getirebilir, kötü yakıt, ateşleme ve enjeksiyon sorunları EGR vanasının dolmasına dolmasına sürekli olarak açık ya da kapalı kalmasına sebep olabilir.

 

MOTOR ENJEKSİYON BEYNİBütün sensörlerden ve gaz pedalından aldığı bilgiyi işleyerek yakıt püskürtmesi için enjektörlere emir veren Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU) araçtaki aksamlarının ve motorun düzgün çalışmasını sağlamaktadır. Arızası güç düşüklüğü, motor çalışmama, hareket durumundaki motorun stop etmesi gibi önemli problemlere yol açar. ECU kendi arızasını tespit edemez işin içine yine yetkin bir teknisyen girmesi sorunu çözebilir. ECU sensörlerden aldığı referans değerleri dışındaki ölçüm sonuçları nedeniyle koruma amaçlı olarak motor devrini sınırlandırabilir. ECU sisteminde problem olması çalışma sistemini hemen hemen tamamen olumsuz yönde etkiler aynı zamanda aracın motor, fren ve diğer elektrik-elektronik ekipmanların kullanıldığı sistemler de düzgün çalışmayabilir. ECU arızasına devrenin oksitlenmesi, yetkisiz kişilerin bozucu müdahaleleri, darbe , devreye gelen ters akım, akım dalgalanmaları gibi etkenler sebep olabilir. ECU pahalı bir parça olup tamirinden ya da yeni ECU montajından sonra yeniden programlanması gerekir.

 

ATEŞLEME SİSTEMİBenzinli motorda ateşleme elemanları; bobinler varsa distribütör ve elamanları, kabloları, bujiler, krankın bir motor çevriminde tam yerinde, tam zamanında, tam gerektiği kadar ateşleme yapmasını sağlamalı, aksi durumunda olması gereken en uygun yanmayı sağlayamayacağı için biyel kolunun aksi yönde hareket etmesini zorlaştırırlar. Bujiler zamanla eskiyen parçalar olup üreticinin önerdiği özellikteki bujilerin kullanılması ve belirli zamanlarda kontrolü gerekiyorsa değişimi gerekir. Ateşleme sistemindeki diğer problemler bujilerin daha erken yıpranmasına sebep olur ve sorunu daha da büyütebilirler. Buji değişimi motor soğuk iken yapılır değişimi kolaydır. Buji kabloları da bujiler kadar erken olmasa da zamanla değişimi gerekebilir. Ateşleme bobinleri de yapıları gereği bozulmaları olağan dışı değildir. Yukarıda görüleceği üzere günümüz modern otomobillerinde sensörler ile donatılmış adeta birer yürüyen bilgisayara dönüşmüşlerdir. Tecrübe ve bilgi sahibi olmadan ancak gerekli diagnostic (arıza tespit) cihazları ile arızaların tespiti mümkündür.

 

AKTARMA SİSTEMİBirde bu gücün yere aktarılması sırasında yaşanan problemlerden dolayı güç kaybı yaşarız ki buna kısaca aktarma organlarındaki problemler neden olur. Bunların en önemlisi mekanik veya yarı otomatik robotize şanzımanlardaki debriyaj balatasının aşınmasıdır. Balatanın baskıyla ilişkisi azaldıkça kranktan çıkan güç şanzımana ve akslara yeterince aktarılamayacaktır. Debriyaj sisteminin revizyonu belirli bir süre sonra kaçınılmaz olur. Süreyi uzatmak için yüksek devirli kalkışlardan kaçınmak, yarım debriyaj (baskı-balatanın kavrama noktasında kalması durumundan) kaçınmak gerekir. Arıza belirtisi otomobilin aynı hıza aynı viteste daha yüksek devirlerde daha geç zamanda çıkması ile anlaşılır. Sistemin revizyonu/değişimi nispeten pahalı, uzman kişilerin yapması gereken bir onarımdır. Bu sistemin revizyonunda çok farklı görüşler olsa da sadece baskı-balata-rulman (debriyaj seti) değişimi değil, sistemin açılmışken aks keçelerinin, aks rulmanın, çatalının, cıvataların, pimlerin, merkezinin (hidrolik pompasının), hidrolik yağının, şanzıman yağının değişmesini öneriyoruz. Belirtmekte fayda var ki bu saydıklarım klasik bir manuel şanzımanda bulunan parçalar olup her araçta daha azı veya fazlası bulunabilir. Yine tam otomatik (Tork Konvertörlü) şanzımandaki bazı problemler de vites aralıklarının geç dolmasına sebep olarak size istediğiniz gücü daha geç verecektir. Böyle bir arızanın tamiri çok pahalı olup bu parçanın onarımında uzman tamirhaneler tarafından revizyonu mümkündür.

 

AEODİNAMİK FAKTÖRLER LASTİK BASINCI VE LASTİK ÖLÇÜLERİ DEĞİŞİMİDüşük lastik basıncının da sürtünmeyi artırarak gücünüzün bir kısmını çaldığına emin olabilirsiniz. Aracınıza daha geniş tabanlı, daha yüksek yuvarlanma uzunluğu olan lastik takılması da hem çekiş düşüklüğü yaşatacak hem de yakıt sarfiyatını ve hızlanma sürenizi artıracaktır. Lastik değişimi gibi planınız varsa fabrika ölçülerinin ± %4 dışına çıkmamanızı öneririz. Gereksiz her fazladan yük ağırlık artışı nedeniyle aracınızın beygir başına çekeceği yük miktarını artırarak gücünüzün düştüğünü hissetmenize neden olacaktır. Aracınızın aerodinamiğini bozan portbagaj (tavan üstü taşıma ekipmanı), hava akımına etki eden spoylerler de sürtünme katsayınızı artırarak çekiş düşüklüğü yaratacaktır. Unutmamalı ki çekiş düşüklüğü sürüş zevkinizi, güvenliğinizi ve yakıt ekonominizi de olumsuz yönde etkileyecektir Aracınız da çekiş düşüklüğüne neden olan parçaların orijinal ya da eş değerindeki parçalarla değiştirmek için kesinlikle beklememenizi tavsiye ederim. Çok az bir dikkat ile aradaki farkı mutlaka hissedeceksiniz. Otoyedekmarket.com ekibi olarak tüm orijinal ve eş değer markalı yedek parça ihtiyaçlarınız için size yardımcı olmak için burada parmağınızın ucundayız, 0850 220 33 08 whatssapp hattındayız, 0216 631 10 80 telefonun diğer ucundayız. Bir sonraki blog yazısında görüşene kadar sizlere güvenli, keyifli sürüşler diliyorum. Hoşça kalın. Serdar Öztürk serdar@otoyedekmarket.com 31.03.2022